Քաղաքացիական օրենսգիրքը սահմանում է առևտրային կազմակերպությունների առուվաճառքի պայմանագրեր կնքելիս ցանկացած գին սահմանելու իրավունքը `առաջնորդվելով շուկայական պայմաններով և յուրաքանչյուր հատուկ գործարքի պայմաններով: Բայց կա պայմանագրերի մի ձև, որը, եթե որոշակի պայմաններ բավարարվում են, համարվում են հանրային, այս դեպքում գնորդ հանդիսացող ցանկացած կողմ ապրանք կամ ծառայություն է ստանում ֆիքսված գնով:
Հանրային պայմանագրի պայմանները
Հասարակական պայմանագրի բնորոշ իրավական հատկությունները տրված են Ռուսաստանի Դաշնության Քաղաքացիական օրենսգրքի 426-րդ հոդվածում: Սա քաղաքացիական պայմանագիր է, որը կնքել է վաճառողը `որոշակի տեսակի աշխատանք կատարող առևտրային կազմակերպություն, որը պետք է տրամադրի յուրաքանչյուրին, ով դիմում է իրեն որպես գնորդ: Կոդը ներառում է մանրածախ առևտուր, հասարակական տրանսպորտով փոխադրումներ, կապի ծառայություններ, էներգամատակարարում, բժշկական, տուրիստական, հյուրանոցային ծառայություններ այդպիսի աշխատանքների համար:
Որպեսզի պայմանագիրը հանրային ճանաչվի, այն պետք է համապատասխանի այդպիսի պայմանագրերի բնութագրերի ամբողջությանը: Այս նշաններն են.
- պայմանագրի առարկաների կազմը, որը սահմանափակված է միայն ապրանքների, աշխատանքների կամ ծառայությունների առևտրային ձեռնարկություն-վաճառողով և գնորդ-սպառողով.
- առևտրային ձեռնարկությունը մատուցում է իր ծառայությունները և իրականացնում է իր գործունեությունը ցանկացած ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձի նկատմամբ, որը դիմել է իրեն որպես գնորդ.
- ապրանքների, աշխատանքների կամ ծառայությունների մեկ գնային արժեք յուրաքանչյուր գնորդի համար:
Գնորդի համար հանրային պայմանագրի առավելությունները
Այսպիսով, օրենքը թույլ է տալիս պայմանագիրը որպես հանրային ճանաչել ոչ թե ֆորմալ հիմքերով, այլ վերը թվարկված էական հատկությունների հիման վրա, որոնց առկայության դեպքում առք ու վաճառքի ցանկացած պայմանագիր կարող է դասվել որպես հանրային: Սա շատ ձեռնտու է գնորդին, որն այս դեպքում ստանում է լրացուցիչ արտոնություններ, որոնք ինքը չունի սովորական պայմանագիր կնքելիս: Այս դեպքում գնորդը սպառող է և ենթակա է «Սպառողի իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենքին:
Սակայն այս օրենքում սպառող են դասվում միայն այն անհատները, ովքեր ապրանքներ են գնում կամ իրենց անձնական կարիքների համար աշխատանքներ ու ծառայություններ պատվիրում: Արվեստում իրավաբանական անձը կարո՞ղ է սպառող համարվել: Ռուսաստանի Դաշնության Քաղաքացիական օրենսգրքի 426-ը նշված չէ, բայց հանրային պայմանագրերի կնքման վերաբերյալ որոշ ենթաօրենսդրություններում ընդհանրապես չկա նշում, թե ովքեր կարող են լինել նման պայմանագրերի առարկա: Սրա հիման վրա իրավաբանները եզրակացնում են, որ եթե դա հատուկ չի սահմանվում, ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ իրավաբանական անձը կարող են հանդես գալ որպես սպառող-գնորդ: Օրինակ, կենցաղային ծառայությունների և բանկային ավանդների պետական պայմանագրերը հատուկ սահմանում են, որ այդ դեպքերում սպառողները կարող են լինել միայն ֆիզիկական անձինք:
Հանրային պայմանագրի առարկայի `գնորդի` որպես սպառողի ճանաչումը նրան իրավունք է տալիս գնի իջեցում ակնկալել, եթե նա պատկանում է քաղաքացիների արտոնյալ կատեգորիաներին, բացի այդ, առևտրային կազմակերպություն-վաճառողը չի կարող հրաժարվել նրան պայմանագիր կնքելուց: Այն դեպքում, երբ դրան հաջորդում է պայմանագիր կնքելու անհիմն մերժումը, սպառողը իրավունք ունի փոխհատուցել կորուստների և բարոյական վնասի համար:
